فرهنگ‌سازی مصرف بهینه انرژی در ساختمان

استفاده بهینه از انرژی متضمن استمرار حیات و توسعه پایدار جامعه است. منظور از بهینه‌سازی مصرف انرژی ، انتخاب الگوها و بکارگیری روش‌هایی در مصرف انرژی است که از منظر اقتصاد ملی مطلوب باشد و دوام انرژی را تضمین کند. در این راستا، فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی به عموم مردم در این زمینه یکی از نکات کلیدی در مصرف درست انرژی است. پروژه بهینه‌سازی انرژی و محیط زیست در ساختمان (EEEB) با همکاری پژوهشکده علوم و فناوری شریف در جهت آموزش و فرهنگ‌سازی، پانزده کارگاه را در فرهنگسراهای سراسر تهران برگزار می‌کند.

دکتر محمدحسن سعیدی، رییس پژوهشکده علوم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف، به عنوان اولین سخنران در افتتاحیه کارگاه‌های مدیریت و بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان گفت: «یکی از اهداف پژوهشکده آموزش، اشاعه و ترویج فرهنگ حفاظت از محیط زیست، انرژی و آب است. بدیهی است که بدون آموزش به آحاد جامعه این هدف قابل دسترس نیست. در این مسیر نقش شهرداری و گروه‌های مردم نهاد می‌تواند بسیار موثر واقع شود.»

دکتر علی وطنی مشاور معاون علمی و فناوری رییس جمهور و مجری ملی پروژه بهینه سازی انرژی و محیط زیست در ساختمان با اشاره به اهمیت آموزش و فرهنگ‌سازی به این نکته اشاره کرد:‌ «مجموعه ذخایر نفت و گاز ایران برترین در جهان و امانتی است که خداوند در اختیار ما قرار داده اما آیا درست است که چون ذخایر وجود دارند آن‌ها را بسوزانیم؟ در هفته گذشته به علت برودت هوا، شاهد بیشترین مصرف گاز در طول تاریخ ایران بودیم. حال این سوال پیش می‌آید که آیا ما همه انرژی را به‌درستی مصرف کرده‌ایم یا هدر داده‌ایم؟ اگر ما به یادگارهای پیشینیان افتخار می‌کنیم باید خود نیز با کار نیک و خداپسندانه برای نسل‌های آینده یادگاری به جا گذاریم که آنان به ما افتخار کنند.»

نسیم شکاری مدیر ملی پروژه هدف اصلی پروژه را شکل دادن بازار بهینه‌سازی انرژی و محیط زیست و بسط آن در ابعاد ملی عنوان کرد و گفت: «مهمترین اهداف کمی پروژه، کاهش 20 تا 25 درصدی شاخص مصرف انرژی در ساختمان‌های موجود و 45 تا 60% در ساختمان‌های در حال احداث است. در بخش دوم، این پروژه اجرای راهکارهای بهینه‌سازی را در قالب کسب وکار شرکت‌های خدمات انرژی در 400 ساختمان به صورت پایلوت اجرا می‌کند. در راستای رسیدن به اهداف، قوانین مدون وجود دارد اما مشکل اصلی اجرایی کردن است که در این راستا هماهنگی بین بخشی میان قسمت‌های اجرایی و سیاستگذاران مهم است. باید به این نکته نیز اشاره کنم که در این حوزه تعداد شرکت‌های خدمات انرژی با تجربه قابل قبول کمتر از ده است که برای ایجاد بازار ملی کافی نیست. در بخش سوم، فرهنگ‌سازی و ترویج الگوی مصرف صحیح و بهینه، نقش اساسی در پیشبرد اهداف پروژه دارد که این رویداد نیز با همین هدف برگزار می‌شود.»

بخش ساختمان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده انرژی در جهان است. بخش ساختمان در سال 2017، با مصرف حدود 37 درصد انرژی مقام اول را از آن خود کرد همچنین با سهم 40 درصدی مقام دوم را در مصرف کربن داشت. رشد 42 درصدی مصرف انرژی در ساختمان‌های مسکونی، افزایش شدید جمعیت تا 2040 و استهلاک تسهیلات از دلایل مهم مصرف انرژی در این بخش است در این میان وضعیت ایران نیز در بهینه‌سازی انرژی در ساختمان مناسب نیست. دکتر مجید عباس پور ضمن اشاره به این نکات گفت: «در کشور قوانین زیادی در خصوص بهینه سازی انرژی وجود دارد که در برخی موارد موازی و در تناقض باهم عمل می‌کنند و یا اینکه اجرایی نمی‌شوند. از جمله قوانینی که وجود دارند و اجرا نمی‌شوند می توان به مبحث 19 مقررات ملی ساختمان و همچنین آیین‌نامه بازار بهره‌وری انرژی و محیط زیست، مصوب اسفند 1396 اشاره کرد.»

رییس انجمن متخصصان محیط زیست ایران ادامه داد: «اگر سقف ساختمان کوتاه باشد تا 11 درصد و اگر جنوبی باشد تا دو درصد می‌توان مصرف انرژی در ساختمان را کاهش داد. نکته اینجاست که چه راهکارهای عملی را می‌توان یافت که صاحبان نوسازی را علاقه‌مند به کاهش مصرف انرژی در ساختمان کند. در این راستا، با توجه به تجارب مختلف دنیا می‌توان دید که بازیگران متعددی در این برنامه حضور پیدا می‌کنند. باید به این نکته توجه کنید که در سال 2015 ایران سالانه ششصد میلیون تن کربن تولید می‌کرد که پس از کنفرانس تغییر اقیلم پاریس، در سند ملی کشور مقرر شد که تولید کربن 18 درصد کاهش یابد اما اکنون این عدد به 820 میلیون تن رسیده است. امیدوارم با هماهنگی‌های لازم بتوانیم قدر داشته‌هایمان را بیشتر بدانیم.»

دکتر جواد نوفرستی یکی دیگر از سخنرانان برنامه اشاره داشتند که با توجه به این‌که این بخش غیرمولد و بخش غیر تورم زاست اما اولویتی در بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان وجود ندارد. وی همچنین افزود: «چالش‌های اصلی: اجرا و نظارت بر اجرای قوانین و مقررات و همچنین اراده و باور برای انجام این مهم است. اگرچه تا زمانی که توجیه اقتصادی برای سازندگان و ساکنان وجود نداشته باشد شاهد تغییر نخواهیم بود.»

مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه انرژی ادامه داد: «اصلاح و هدفمند کردن تعرفه‌ها و یا حداقل اصلاح ساختار تعرفه‌ها دو و سه دهک پر مصرف، یکی از راهکارهای کاهش مصرف در ساختمان است اگرچه طرح ایده‌ال، کارت اعتباری یارانه انرژی است. این نکته قابل توجه است که 592 میلیون متر مکعب گاز مصرف بخش خانگی/تجاری است اما مقصر واقعی مردم نیستند. در بخش نخست آزادسازی یارانه‌ها در سال 1389 قیمت گاز هفت برابر شد اما مصرف آن کم نشد. وقتی به سهم انواع مصارف خانگی از گاز طبیعی اشاره می‌کنیم، اولویت گرمایش موتورخانه است این در حالی است که سهم کمی از وحدهای مسکونی حتی در تهران دارای سیستم گرمایشی (موتورخانه) مرکزی هستند. به طور مثال حدود 30 درصد از واحدهای مسکونی در تهران حرارت مرکزی (موتورخانه مرکزی) دارند. این عدد برای مشهد 5 درصد است. اگر بتوانیم بهینه‌سازی انرژی در ساختمان را به صورتی پیش ببریم که مردم کاهش قیمت برق و گاز را با چشم خود ببنند حتما تاثیرگذار خواهد بود.»

در بخش پایانی برنامه، دکتر میثم ریاحی درباره سرفصل‌هایی موضوعاتی که قرار است در فرهنگسراها ارایه شود که شامل پنج حوزه انرژی حرارتی و تجهیزات و سیستم‌های گرمایشی، انرژی الکتریکی و تجهیزات الکتریکی، استفاده از انرژی خورشیدی در ساختمان، سیستم‌های کنترل و هوشمندسازی و فناوری‌های پیشرفته در ساختمان است، توضیح داد. پس از آن دکتر کامبیز رهبر در خصوص، هوشمندسازی ساختمان در راستای بهینه‌سازی مصرف انرژی، دکتر پوریا احمدی درباره تاریخچه و پیشرفت فناوری‌ها در ساختمان از منظر انرژی و دکتر فرزاد جعفرکاظمی درباره انرژی خورشیدی در ساختمان برای شرکت‌کنندگان صحبت کردند. این سرفصل‌ها قرار است در کارگاه‌های آموزشی فرهنگسراها نیز ارایه شود.