تاریخچه
سوابق تشکيل و فعاليتهای سه بال تشکیل دهنده پژوهشکده علوم و فناوریهای انرژی، آب و محيطزيست به شرح زیر میباشد.
بال اول پژوهشکده علوم و فناوریهای انرژی، آب و محيطزيست در سال 1383 تشکيل شد که در ادامه به سير تشکيل اين پژوهشکده اشاره میشود. در سال 1371 برای اجرای پروژه "طرح جامع انرژی کشور" گروه مطالعاتی جامع انرژی بر اساس قراردادی فی مابين دانشگاه صنعتی شريف و سازمان برنامه و بودجه شکل گرفت. اين پروژه شروعی برای تشکيل پژوهشکده علوم و فناوریهای انرژی بهشمار میرود. در سال 1374 با حمايت سازمان برنامه و بودجه و سازمان جايکا-ژاپن، آزمايشگاه سيار صرفهجويی انرژی راهاندازی شد. در سال 1376 گروه مطالعاتی جامع انرژی، پروژه تخصیص مجدد یارانه انرژی برای هدفمندسازی يارانههای انرژی را برای وزارت نفت به ثمر رساند که این مهم موجبات ارتقای گروه مطالعات جامع انرژی به يک نهاد پژوهشی، راهاندازی گروه مهندسی سيستمهای انرژی در مقطع کارشناسی ارشد و ايجاد پژوهشکده علوم و فناوریهای انرژی گرديد. در سال 1383 با حمايتهای وزارت نفت ساختمان پژوهشکده انرژی ساخته شد. همچنین، در قالب تفاهمنامه همکاری بین شرکت ملّی نفت ایران و دانشگاه صنعتی شریف مقرر گردید که پژوهشکده علوم و فناوریهای انرژی شریف، یک گروه پژوهشی در زمینه مدلسازی انرژی را سازماندهی نماید و شرکت ملّی نفت ایران نیز در شورای راهبردی پژوهشکده مشارکت داشته باشد.
![انستيتو آب و انرژي با هدف توليد، توسعه و بهبود فناوری نمک زدایی آب همراه با آموزش کادر متخصص و ارایه خدمات فنی و مهندسی در سال 1346 با هيات امنا و بودجه مستقل تأسيس گرديد. فعاليت های این مرکز با اجراي طرح نمكزدايي خورشيدي در جزيره هنگام شروع و با طراحي و ساخت انواع پايلوت هاي آب شيرينكن خورشيدي، تبخيري و اسمز معكوس و همچنین آب گرمكن خورشيدي ادامه يافت. با تجهيز آزمايشگاه و كارگاه مورد نياز براي ساخت سامانه های نمکزدایی آب تا ظرفيت 500 متر مكعب در روز، امكان حركت در مقياس صنعتي نیز فراهم گردید و اجراي پروژههاي متعدد صنعتي در دستور كار قرارگرفت. حاصل اين تلاشها طراحي، ساخت، نصب، راهاندازي و نگهداري دستگاههاي نمكزدايي آب در بنادر و جزاير جنوب كشور طی سالهاي 1352 تا 1368 بود. هم اکنون این مرکز به عنوان قدیمیترین مرکز نمکزدایی آب در منطقه خاورمیانه با توجه به ارتباطات گسترده بین المللی فعالیتهای تحقیقاتی و صنعتی بسیار گستردهای را در این حوزه انجام میدهد. در کنار فعالیت های مرتبط با حوزه نمک زدایی آب، با توجه به رشد صنعتي كشور و بروز و تشديد مشكلات محیط زیستی، از سال 1368 تلاش هاي محققين و مهندسين اين انستيتو بر روي سيستم هاي تصفيه بيهوازي فاضلاب هاي صنعتي ساده و ارزان قیمت نیز متمركز شد؛ که حاصل اين فعاليتها، بوميسازي تكنولوژي طراحي، ساخت و بهرهبرداري تصفيهخانههاي صنعتي براي صنايع مختلف از جمله كشتارگاه ها، صنايع قند، كارخانجات الكلسازي و صنايع شير بوده است. طی چند دهه فعالیت در زمینه آب و فاضلاب، این مرکز در سال 1381 موفق به دریافت گواهی نامه آزمایشگاه معتمد از سازمان حفاظت محیط زیست شد. آزمایشگاه آب و فاضلاب انستیتو با برخورداری از دستگاهها و تجهیزات آزمایشگاهی همچون اسپکتروفتومتر، جذب اتمی وامکانات آزمایشگاه صحرایی علاوه بر نیازمندی های آزمایشگاهی و تحقیقاتی حوزه آب و فاضلاب توانایی ارائه خدمات آزمایشگاهی به طرحهای مشاورهای و اجرایی را نیز دارا می باشد و بر آن است تا با اجرای دقیق ضوابط کنترل و تضمین کیفیت و بهره گیری از آخرین روش های نمونه برداری و آنالیز در کنترل و حذف آلاینده های محیطی، گام های موثری را در جهت حفظ و پایداری محیط زیست بردارد. علاوه بر فعالیت در حوزه آب و فاصلاب، با توجه به فراگير شدن معضلات آلودگي هوا در سطح كشور، فعاليت هاي پايلوتي تحقيقات كاربردي بر روي استفاده از فناوری های تصفيه آلايندههاي اتمسفري صنايع نیز از دهه 70 در این انستیتو آغاز گردید. آزمایشگاه هوای این مرکز با مجهز بودن به دستگاههای کنترل کیفیت هوا از قبیل دستگاه سنجش گازهای خروجی دودکش جهت سنجش غلظت گازهای مختلف، دستگاه اندازهگیری میزان هیدروکربنهای فرار (VOCs)، دستگاه اندازهگیری گازهای آلاینده محیطی شامل NO2، SO2 و CO همراه با سنسورهای هواشناسی جهت سنجش سرعت و جهت باد می کوشد تا با ارایه راهکارهای کنترلی و اصلاحی مناسب به واحدهای صنعتی و خدماتی به حفظ و صیانت از محیط زیست یاری رساند. همزمان با اين فعاليتها اقداماتي نيز در زمينه ساخت سنسورها و ابزار دقيق اندازهگيري آلايندههاي محيط زیستی در سال 1368 صورت گرفت. طراحي و ساخت سلولهاي خورشيدي فتوولتائيك از زير لايههاي سيليس و گاليوم آرسنيد، يكي ديگر از فعاليتهاي انجام گرفته در بخش انرژي در این انستیتو بوده است. زمينه ديگر فعاليت اين مركز استحصال تركيبات معدني از آبهاي شور ميباشد که اخیرا در انستیتو آب و انرژی با همکاریهای گسترده داخلی و خارجی در حال انجام می باشد. با شروع فعاليت ستاد توسعه فناوري آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست در معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري، تفاهمي مابين دانشگاه صنعتی شریف و ستاد مربوطه انجام شد و كارگروه آب ستاد فوق، در اين انستيتو مستقر گرديد. با توجه به تغییرات اقلیمی و بروز پدیده خشکسالی در سالهای اخیر، بخشی از فعالیتهای این مرکز نیز به سمت تدوين سند راهبردي توسعه فناوريهاي آب، خشكسالي، فرسايش و محيط زيست سوق پیدا کرد. در مسير تدوين اين سند، در ابتدا اقدام به تدوين سندي براي فناوري هاي مرتبط با چالش خشكسالي گرديد كه بر اساس آن در مهرماه 1392 روش شناسي تدوين سند فناوریهاي راهبردي آب توسط كميته راهبري ستاد آب، مصوب و پیشنویس سند در تیرماه 1393 ارایه گردید. برای اطلاعات بیشتر در خصوص فعالیتهای انستیتو به صفحات مرتبط رجوع فرمایید.](/documents/1135936/0/khalooei.jpg/43650339-60f9-55ff-4eec-099daf3d0597?t=1627651281285&download=true)
انستيتو آب و انرژی به عنوان بال دوم پژوهشکده جديد، دارای قدمت بيش از 53 سال میباشد. انستيتو آب و انرژی در سال 1346 با هدف توليد، توسعه و بهبود فناوری نمک زدایی آب همراه با آموزش کادر متخصص و ارائه خدمات فنی و مهندسی تأسيس شده بود. فعاليتهای این مرکز با اجرای طرح نمكزدايی خورشيدی در جزيره هنگام شروع و با طراحی و ساخت انواع پايلوتهای آب شيرينكن خورشيدی، تبخيری و اسمز معكوس و همچنین آب گرمكن خورشيدی ادامه يافت. با تجهيز آزمايشگاه و كارگاه مورد نياز برای ساخت سامانههای نمکزدایی آب تا ظرفيت 500 متر مكعب در روز، امكان حركت در مقياس صنعتی نیز فراهم گردید و اجراي پروژههای متعدد صنعتی در دستور كار قرارگرفت. حاصل اين تلاشها طراحی، ساخت، نصب، راهاندازی و نگهداری دستگاههای نمكزدايی آب در بنادر و جزاير جنوب كشور طی سالهای 1352 تا 1368 بود. در کنار فعالیتهای مرتبط با حوزه نمکزدایی آب، با توجه به رشد صنعتی كشور و بروز و تشديد مشكلات محیطزیستی، از سال 1368 تلاشهای محققين و مهندسين اين انستيتو بر روی سيستمهای تصفيه بیهوازی فاضلابهای صنعتی ساده و ارزان قیمت نیز متمركز شد که حاصل اين فعاليتها، بومیسازی تكنولوژی طراحی، ساخت و بهرهبرداری تصفيهخانههای صنعتی برای صنايع مختلف از جمله كشتارگاهها، صنايع قند، كارخانجات الكلسازی و صنايع شير بوده است. طی چند دهه فعالیت در زمینه آب و فاضلاب، این مرکز در سال 1381 موفق به دریافت گواهینامه آزمایشگاه معتمد از سازمان حفاظت محیطزیست شد. علاوه بر فعالیت در حوزه آب و فاصلاب، با توجه به فراگير شدن معضلات آلودگی هوا در سطح كشور، فعاليتهای پايلوتی تحقيقات كاربردی بر روی استفاده از فناوریهای تصفيه آلايندههای اتمسفری صنايع نیز از دهه 1370 در این انستیتو آغاز گردید. همزمان با اين فعاليتها اقداماتی نيز در زمينه ساخت سنسورها و ابزار دقيق اندازهگيری آلايندههای محيطزیستی در سال 1368 صورت گرفت. طراحی و ساخت سلولهای خورشيدی فتوولتائيك از زير لايههای سيليس و گاليوم آرسنيد، يكي ديگر از فعاليتهای انجام گرفته در بخش انرژی در این انستیتو بوده است. در سال 1390 و با شروع فعاليت ستاد توسعه فناوری آب، خشکسالی، فرسایش و محیطزیست در معاونت علمی و فناوری رياست جمهوری، تفاهمی مابين دانشگاه صنعتی شریف و ستاد مربوطه انجام شد و كارگروه آب ستاد فوق، در اين انستيتو مستقر گرديد. با توجه به تغییرات اقلیمی و بروز پدیده خشکسالی در سالهای اخیر، بخشی از فعالیتهای این مرکز نیز به سمت تدوين سند راهبردی توسعه فناوریهای آب، خشكسالی، فرسايش و محيط زيست سوق پیدا کرد. در مسير تدوين اين سند، در ابتدا اقدام به تدوين سندی برای فناوريیهای مرتبط با چالش خشكسالی گرديد كه بر اساس آن در مهرماه 1392 روش شناسی تدوين سند فناوریهای راهبردی آب توسط كميته راهبری ستاد آب، مصوب و پیشنویس سند در تیرماه 1393 ارائه گردید.
پژوهشکده زیست فناوری و محیطزیست بال سوم پژوهشکده را تشکیل میدهد که در سال 1390 با هدف کمک به ارتقاء زمینه تحقیقات زیستمحیطی در دانشگاه، ایجاد بستر مناسب جهت اجرای پروژه های کاربردی و جذب و تربیت محقق و انتقال دانش فنی، انجام پژوهشهای علمی و تحقیقاتی در تمامی زمینه های مرتبط با محیطزیست بر اساس نیازهای اساسی کشور، و ارتباط مناسب با سازمان حفاظت محیطزیست و وزارتخانه های مرتبط جهت کمک به شناخت و حل مسائل زیست محیطی شروع به فعالیت نمود. از جمله اقدامات این پژوهشکده در مدت فعالیت خود میتوان به برگزاری نشستهای تخصصی در حوزه های زیست فناوری، استفاده مجدد فاضلاب، و آلودگی هوا؛ برگزاری دورههای آموزشی برای مدیران و کارشناسان صنایع؛ و برگزاری کارگاه های آموزشی اشاره نمود.